«Д.В.Сокольский атындағы Жанармай, Катализ және Электрохимия Институты» АҚ

Д.В. Сокольский атындағы жанармай, катализ жəне электрохимия институты» 1969 жылы 1-ші желтоқсан күні ҚазССР ҒО-ның
академигі Д.В. Сокольскийдің бастауымен қаланған — Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің 1969 жылы 25-ші тамызындағы №543
қарауында.
Дмитрий Владимирович Сокольский (1910—1987) — химик, ҚазССР ҒО-ның академигі (1951), химия ғылымдарының докторы
(1949), профессор (1949), Қазақ ССР ғылымының еңбек сіңірген қайраткері (1960), Социалистік Еңбек Ері (1969), ҚазССР мемле-
кеттік премиясының лауреаты (1974), Будапешт политехникалық университетінің құрметті докторы.
2010 жылдың 27 қыркүйегінен бастап «Д.В. Сокольский атындағы ЖКЭИ» АҚ-ы 100% акциясы «Қазақ-Британ Техникалық Университеті» АҚ тиесілі акционерлік қоғам түріндегі заңды тұлға болып табылады».
Қазіргі таңда, «Д.В. Сокольский атындағы ЖКЭИ» АҚ-ның Бас директоры Жұрынов Мұрат Жұрынұлы – ҚР ҰҒА академигі, ҚР мемлекеттік премиясының лауреаты, химия ғылымдарының докторы, профессор.
«Д.В. Сокольский атындағы ЖКЭИ» АҚ-ның штатында 200 астам ғылыми қызметкер, оның ішінде ҚР ҰҒА академиктер, ғылым докторлар жəне ғылым кандидаттар бар.
Институттың құрылымында 10 зертхана бар.

Д.В. Сокольский атындағы жанармай, катализ жəне электрохимия институты» 1969 жылы 1-ші желтоқсан күні ҚазССР ҒО-ның
академигі Д.В. Сокольскийдің бастауымен қаланған — Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің 1969 жылы 25-ші тамызындағы №543
қарауында.
Дмитрий Владимирович Сокольский (1910—1987) — химик, ҚазССР ҒО-ның академигі (1951), химия ғылымдарының докторы
(1949), профессор (1949), Қазақ ССР ғылымының еңбек сіңірген қайраткері (1960), Социалистік Еңбек Ері (1969), ҚазССР мемле-
кеттік премиясының лауреаты (1974), Будапешт политехникалық университетінің құрметті докторы.
2010 жылдың 27 қыркүйегінен бастап «Д.В. Сокольский атындағы ЖКЭИ» АҚ-ы 100% акциясы «Қазақ-Британ Техникалық Университеті» АҚ тиесілі акционерлік қоғам түріндегі заңды тұлға болып табылады».
Қазіргі таңда, «Д.В. Сокольский атындағы ЖКЭИ» АҚ-ның Бас директоры Жұрынов Мұрат Жұрынұлы – ҚР ҰҒА академигі, ҚР мемлекеттік премиясының лауреаты, химия ғылымдарының докторы, профессор.
«Д.В. Сокольский атындағы ЖКЭИ» АҚ-ның штатында 200 астам ғылыми қызметкер, оның ішінде ҚР ҰҒА академиктер, ғылым докторлар жəне ғылымдар кандидаттары бар.
Институттың құрылымында 10 зертхана бар.

Құрылған күннен бастап бүгінгі күнге дейін, жарты ғасырдан астам уақыт ішінде көптеген өнертабыстардың, авторлық куәліктердің және халықаралық патенттердің иегерлері ғалымдар ұжымы өнеркәсіпте көптеген әзірлемелерді енгізіп, жүздеген ірі мемлекеттік және коммерциялық жобаларды жүзеге асырды.

Институттың басым бағыттары: көмірсутекті және минералды ресурстарды терең өңдеу, коррозия, экология және қоршаған ортаны қорғау, жаңартылатын энергия көздері, технологиялық процестерді модельдеу және олардың негізінде цифрлық егіздерді құру, білім беру қызметіне интеграциялау.

Институттың зерттеулері жаһандық трендтерді ескере отырып жүргізіледі және әлемдегі ірі ғылыми орталықтар мен компаниялардың ұқсас әзірлемелерімен бәсекелеседі. Институттың ғылыми жетістіктері халықаралық деңгейде жоғары бағаға ие болды. Институтта шығарылатын өнімнің бәсекеге қабілеттілігі әзірленген технологиялардың республикадағы және көршілес елдердегі кәсіпорындарда сәтті тәжірибелік және жартылай өнеркәсіптік сынақтарымен расталады.

Білім мен ғылым кез-келген саланың негізі болып табылады. Егер барлық мамандықтар бойынша кадрлар даярлайтын білім беру жүйесі болса, онда бұл барлық салалардың сапалы өнімділігі мен жалпы дамуын мұқият зерттейтін ғылым. Осыған байланысты ТДМ-4 «сапалы білім беру» шеңберінде (4.3.2-бұқаралық іс-шаралар) «Д.В. Сокольский атындағы жанармай, катализ және электрохимия институтының» АҚ басшылығы зертхана меңгерушілерімен бірге химия және химиялық технологиялар және механика және математика факультетінің 4 курс бакалаврларымен және магистранттарымен кездесу ұйымдастырды.

1969 жылы ҚазКСР ҰО академигі Д.В. Сокольский «Д.В. Сокольский атындағы жанармай, катализ және электрохимия институтының» негізін қалаған және ғылыми жетістіктері халықаралық деңгейде белгілі Қазақстандағы жанармай, катализ және электрохимия саласындағы бас ғылыми мекеме болып табылады. Институттың ғылыми қызметі жанармай, мұнай химиясы, катализ және электрохимия саласындағы ғылыми, білім беру және өндірістік процестерді біріктіруге өте жақсы бағытталған. 

Бас директордың орынбасары Арлан Зайнуталлаұлы ғылым мен білім беруді интеграциялаудың маңыздылығын атап өтіп, институт пен университеттер арасында мұндай тәжірибе мен білім алмасу студенттерге өздерінің кәсіби саласында дамуға бірегей мүмкіндік беретінін атап өтті. Бұл ғылым саласындағы қарқынды өзгерістер жағдайында өте өзекті болып табылатын заманауи технологиялар мен зерттеу әдістеріне қолжетімділікті ашады. Сондай-ақ ол студенттердің ынтымақтастық шарттарына, әлеуетті жобаларға және халықаралық конкурстар мен конференцияларға қатысу мүмкіндіктеріне қатысты сұрақтарына жауап берді, институт жас ғалымдарға өз идеялары мен зерттеулерін жүзеге асыруға көмектесу арқылы қолдау мен тәлімгерлік көрсетуге дайын екенін атап өтті.

Физикалық химия, катализ және мұнайхимия кафедрасының меңгерушісі, профессор Е.А. Аубакиров Д.В. Сокольский атындағы жанармай, катализ және электрохимия институтымен табысты ынтымақтастыққа сенім білдірді. Ол институт профессорларымен ғылыми байланыстар мен өзара іс-шаралар ғылым мен білім үшін жағдайдың дамуына ықпал ететінін атап өтті. Профессор кафедра құрамында институттың тәжірибелі оқытушыларының болуы оқу процесін күшейтетінін және катализ және мұнайхимия саласындағы ғылыми зерттеулердің жоғары деңгейін қамтамасыз ететінін атап өтті. Бұл ынтымақтастық студенттер мен магистранттар үшін өзекті ғылыми мәселелерді меңгеруге және құнды білім алуға мүмкіндік беретін бірегей мүмкіндіктер жасайды.

Өз кезегінде студенттер мен магистранттар талқылауға белсенді қатысты. Олар институт басшылығына және зертхана меңгерушілеріне көптеген өзекті сұрақтар қойып, жұмыстың болашақ мүмкіндіктері мен бағыттарына қызығушылық танытты.

farabi.university

Ғылым мен білімнің байланысы – ғалым тұлғасының қалыптасу жолы.

www.kaznu.kz

Д.В. Сокольский атындағы жанармай, катализ және электрохимия институты және әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің физикалық химия, катализ және мұнай химиясы кафедрасы арасында тығыз ынтымақтастық орнатылды. Институттың жетекші ғалымдары жұмыс беруші болып, кафедраның магистранттары мен докторанттарына ғылыми бағыт-бағдар беріп, сол арқылы жас маман-ғалымның тұлғасын қалыптастыруға дағдыландыруда. Ғылым мамандарды тәрбиелеу мен біліммен қамтамасыз етуге тікелей әсер етеді. Дәл қазіргі заманғы ғылыми жетістіктер оқыту курстарының негізінде жатыр, оқытудың өзектілігі мен өзектілігін қамтамасыз етеді. Олай болса, ғылым мен білім – елдегі болашақ ғалымдар ұрпағының сапалы қалыптасуы мен дамуын қамтамасыз ету үшін үздіксіз дамып, бірін-бірі байытып отыратын өзара тәуелді салалар. Институттың жетекші ғалымдарының ғылыми жетекшілігінің арқасында физикалық химия, катализ және мұнай химиясы кафедрасының магистранттары мен докторанттары жоғары сапалы зерттеулер жүргізіп, өз ғылыми салаларында табысты даму мүмкіндігіне ие болды. Олар өз білімдерін жеткізіп қана қоймайды, сонымен қатар зерттеу дағдыларын, аналитикалық және сыни ойлауды дамытуға көмектеседі. Профессор Тұңғатарова С.А. және доцент Байжұманова Т.С. ғылыми салаларында үлкен тәжірибесі бар және ғылыми зерттеулерге белсенді қатысады. Олардың магистранттар мен докторанттардың басым көпшілігіне ғылыми жетекшілігі олардың ғылыми және кәсіби өсуіне айтарлықтай әсер етеді. Олар өзекті ғылыми проблемаларды анықтауға, мақсаттар мен міндеттерді тұжырымдауға және әдістемелік негізделген зерттеулер жүргізуге көмектесе отырып, оларды түпнұсқалық зерттеулер жүргізуге ынталандырады және жалпы алғанда, докторанттарға ғылыми жұмысының барлық кезеңдерінде практикалық қолдау көрсетеді. Докторанттар өздерінің ғылыми жетекшілігінің арқасында өз салаларында жоғары сапалы ғылыми зерттеулер жүргізуге дайын тәжірибелі және сенімді зерттеуші болып қалыптасады, ғылыми еңбектерін рейтингі жоғары ғылыми журналдарда жариялауға, ғылыми конференцияларда баяндап, диссертацияларын дер кезінде қорғауға мүмкіндік алады. Олардың ғылымды дамытуға, жас ғалымдарды даярлауға қосқан үлесі ерекше бағалануына, алғысқа лайық.

Үкіметтік жоғарғы мәртебелі 1-ші дәрежелі «БАРЫС» орденімен құттықтайды

«Дмитрий Владимирович Сокольский атындағы жанармай, катализ және электрохимия институты» Акционерлік Қоғам Бас директоры, химия ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасының Ұлттық Ғылым Академиясының академигі Мұрат Жұрынұлын үкіметтік жоғарғы мәртебелі 1-ші дәрежелі «БАРЫС» орденімен құттықтайды.

Салтанатты жиында келіп түскен құттықтау хаттар оқылды.

Сондай-ақ, академик М.Жұрыновтың атына халықаралық ғылыми ұйымдардың басшыларынан, Қазақстан Республикасы мен шетелдегі ғылыми қауымдастық өкілдерінен құттықтау хаттар келіп жатыр.

«Д.В.Сокольский атындағы жанармай, катализ және электрохимия институты» АҚ ұжымы Сізге ұзақ өмір, зор денсаулық, сарқылмас шығармашылық әлеует, Қазақстан ғылымының игілігі үшін жоспарлардың барлығын жүзеге асыру үшін шабыт пен күш-қуат тілейді. Жаңа ойларыңыз бен істеріңіз әрқашан табысты болсын!

Жас PhD докторларын институтымызға ғылыми зерттеулер жүргізуге шақырамыз

Мемлекет басшысы Ұлттық Мұрат Жұрыновты қабылдады.

Мемлекет басшысы Ұлттық ғылым академиясының президенті Мұрат Жұрыновты қабылдады. Қасым-Жомарт Тоқаевтың Алматыдағы резиденциясында өткен кездесу барысында Қазақстан ғылымын дамытуға, отандық әзірлемелерді өндіріске енгізуге, сондай-ақ, ғылыми зерттеулердің экономикалық тұрғыдан мақсатқа сәйкестігіне қатысты мәселелер талқыланды.http://www.akorda.kz/…/memleket-basshysy-ulttyk-gylym…

Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясынан жерлестерге ақпарат!

Құрметті қазақстандықтар! Қазіргі уақытта бүкіл әлем ерекше және жаңа COVID-19 коронавирусының пандемиясын бастан кешіруде. Еліміз дер кезінде тиімді шаралар қабылдады. Республикада төтенше жағдай жарияланды. Карантиндік шаралардың арқасында біз ең нашар сценарийден аулақ болдық.

Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясының COVID-19 коронавирустық пандемиясына байланысты мәлімдемесі

Құрметті қазақстандықтар! Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДСҰ) АҚШ пен Жапония ғалымдары әзірлеген «COVID-19» вирусына қарсы 2 дезинфекциялық вирусқа қарсы агентті – құрамында спирт болуы керек вирусқа қарсы дезинфекциялау құралдарын ұсынды. Олар мінсіз жұмыс істейді, COVID-19 вирустарын лезде жояды. Қазақстан жағдайында олардың жоғары биологиялық, вирусқа қарсы белсенділігін сақтау үшін оларды алмастыру және мұндай дезинфекциялау құралдарын басқа, қолжетімді химиялық заттармен кеңейту қажет болды.

Д.В.Сокольский атындағы жанармай, катализ және электрохимия институты ғалымдары бұл тапсырманы химия ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясының академигі, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Жұрынов Мұрат Жұрынұлының жетекшілігімен қолға алып, вирусқа қарсы дезинфекциялық құралдардың бірнеше құрамын жасады. Олар Ұлттық биотехнология орталығынан (Нұр-Сұлтан) рұқсат етілді. Химиялық және биологиялық зерттеулер көрсеткендей, бұл өте тиімді, ДДҰ-ның дезинфекциялау құралдарынан кем түспейтін және сонымен бірге дезинфекциялық құралдардың қол жетімді құрамдары.

Санитизаторларға қойылатын негізгі талап — COVID-19 вирустарын лезде және толық жою. Бірден, бірнеше минутта емес, өйткені осы минуттарда адам жақын маңдағыларға жұқтыруы мүмкін.

Соңғы кездері дүкендерде вирусқа қарсы құралдар жаппай сатылып жатыр, олардың құрамы ешқандай стандартқа сай емес және ешкімнің сынақтарынан өтпеген. Бұл халықтың денсаулығына зиян тигізуі мүмкін, көптеген дәрігерлер сақтық шараларын сақтамағандықтан емес, мүмкін, құрамы қарапайым араққа ұқсайтын сапасыз антисептикалық ерітінділерден ауырады. Сондықтан, емханалардағы медицина қызметкерлері мен тұрғындарға үйде антисептикалық препараттарды төмендегі рецепттер бойынша дайындауды тағы бір рет ұсынамыз. Шағын мөлшерде мектептегі химия оқу бағдарламасымен таныс кез келген адам оларды үйде дайындай алады.

Ұсынылған санитайзерлердің рецептері қазақстандықтарға болашақта кез келген вирусты жұқтырмауға көмектеседі деп сенеміз. Өзіңізге қамқор болыңыз!

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы ұсынған қолды тазартуға арналған антисептик-санитайзер рецепті (V⁓100 мл)

ҚР Ұлттық ғылым академиясы ұсынатын вирусқа қарсы санитайзерлерінің рецептері:

№3 РЕЦЕПТ Этанол 96% – 80 мл. Сірке қышқылы 9% – 3 мл (дәріхана) немесе 50% (өнеркәсіптік) – 0,5 мл. Зәйтүн немесе кез келген басқа өсімдік майы – 0,3 мл. Қалғаны: таза су (тазартылған немесе қайнатылған) – 15,5 мл, яғни 100 мл көлеміне дейін қосыңыз.

№4 РЕЦЕПТ  Изопропил спирті 99,8% — 75 мл. Тұз қышқылы (30%) — 0,3-0,5 мл. Зәйтүн (немесе басқа тағамдық май — мақта, күнбағыс) — 0,3 мл. Бұл қоспаны 100 мл көлеміне дейін таза сумен толтыру керек.

№5 РЕЦЕПТ  Изопропил спирті 99,8% – 75 мл. Натрий гидроксиді NaOH (30%) – 0,3-0,5 мл. Күнбағыс майы (немесе кез келген басқа) – 0,3 мл. Қалғаны: 100 мл көлеміне дейін су.

№6 РЕЦЕПТ Этил спирті (96%) – 80 мл. Сілті – NaOH (30% ерітінді) – 0,3 мл Зәйтүн (немесе басқа) майы – 0,3 мл. Қалғаны: таза су.

№7 РЕЦЕПТ Изопропил спирті 99,8% — 75 мл. Натрий гипохлориті (30%) — 0,5 мл. Зәйтүн (немесе басқа) майы — 0,3 мл. Қалғаны: таза су Барлық осы вирусқа қарсы санитайзер арнайы вирусологиялық зертханаларда сыналған және сынақ акті бар.

Ұлттық ғылым академиясы

Қазақстан РеспубликасыПрезидиумы

Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясының COVID-19 коронавирустық пандемиясына байланысты мәлімдемесі

Қазақстандық ғалымдар қолжетімді дезинфекциялық құралдар жасады.

Құрметті жерлестер! Біздің алаңдаушылығымыз ерекше және жаңа COVID-19 коронавирусының пандемиясы туралы бұқаралық ақпарат құралдарында пайда болатын қате және кейде зиянды хабарларға байланысты. Олардың кейбіреулері тіпті пандемия жоқ дегенге келісті.

Біз адамзатқа үлкен қауіп төніп тұрғанын толық жауапкершілікпен мәлімдейміз. Еліміз дер кезінде тиімді шаралар қабылдады. Қазақстан Республикасының Президенті Қ.-Ж. Қ.Тоқаев республикада төтенше жағдай жариялады. Ірі қалаларда карантин жарияланды.

Бұқаралық ақпарат құралдарында Тұңғыш Президент – Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқын бірлік пен ынтымаққа шақырған мақаласы жарияланды. Н.Ә.Назарбаев өз мақаласында елімізде және әлемде қалыптасқан жағдайға және осы індеттен шығудың жолдарына, мүмкін болатын экономикалық қиындықтарды шешу жолдарына жан-жақты талдау жасайды. Ұйымдастырушылық шаралардан басқа бізде 90 миллиард АҚШ долларын құрайтын Ұлттық қор бар. Елбасы шағын және орта бизнесті, қаржылық көмекке мұқтаж азаматтарды қолдау жөнінде де нақты тапсырмалар берді.

Қазіргі уақытта барлық елдер, бүкіл әлем COVID-19 тудырған сұмдық індетпен күресуде. Өкінішке орай, ол әлі ешбір елде толық жойылған жоқ. Биологтар мен фармацевтер әлі ешбір елде тиімді дәрі жасап шығара алған жоқ. Дегенмен, бұл қорқынышқа негіз бермейді. Ғалымдар ұсынған белгілі препараттардың тиімді комбинациясы қазірдің өзінде белгілі. Олардан басқа, медицина ғалымдары науқастың нақты денсаулық жағдайын ескере отырып, әртүрлі терапиялық емдеу әдістерін әзірледі. Біздің дәрігерлер жалпы клиникалық көмек көрсету және иммунитетті арттыру әдістерінде кәсіби маман болып табылады, сондықтан олардың пациенттері сауығып кетеді. Пандемия тез арада ауыздықталатынына бәріміз сенуіміз керек. Ол үшін Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың үндеуімен бәріміз бірігіп, күш-жігерімізді біріктіріп, өміріміздің осы кезеңінен сәтті, шығынсыз өтуіміз керек.

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДСҰ) АҚШ пен Жапония ғалымдары әзірлеген «COVID-19» вирусына қарсы 2 дезинфекциялық вирусқа қарсы агент – вирусқа қарсы дезинфекциялау құралдарын ұсынды. Олар мінсіз жұмыс істейді, COVID-19 вирустарын лезде жояды. Бірақ кейбір компоненттер – олардың құрамына кіретін химиялық заттар Қазақстанда мүлдем жоқ немесе қол жеткізу қиын. Сондықтан олардың жоғары биологиялық, вирусқа қарсы белсенділігін сақтай отырып, оларды алмастыру және мұндай дезинфекциялау құралдарының мүмкіндіктерін басқа, қолжетімді химиялық заттармен кеңейту қажет болды. Бұл міндетті Д.Сокольский атындағы жанармай, катализ және электрохимия институтының ғалымдары қолға алды. Олар ондаған түрлі химиялық реагенттерді сынақтан өткізіп, дезинфекциялау құралдарының – вирусқа қарсы дезинфекциялау құралдарының бірнеше құрамын жасады. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрі А.Қ. Аймағамбетов қолдауымен, олар Ұлттық биотехнология орталығында (Нұр-Сұлтан) және Вирусология және микробиология институтында (Алматы) сынақтан өтті. Біздің ғалымдар тобына карантин кезінде жұмыс істеуге мүмкіндік берген Алматы және Нұр-Сұлтан қалаларының әкімдіктеріне де алғыс айтамыз. Нәтижесінде, химиялық және биологиялық зерттеулер көрсеткендей, өте тиімді, ДДҰ-ның санитайзерлерінен еш кем түспейтін және сонымен бірге санитайзер-дезинфекциялық құралдардың қол жетімді құрамдары табылды.

Санитайзорларға қойылатын негізгі талап — COVID-19 вирустарын лезде және толық жою. Бірден, минуттарда емес, өйткені осы минуттарда адам айналасындағыларға жұқтыруы мүмкін. Бізде медицина қызметкерлерінің өздері жұқтырған жағдайлар бар.

Дезинфекциялау құралдарының рецептері жақын күндері ҚР Ұлттық ғылым академиясының сайтында – hhtp: // nauka – nanrk.kz және басқа да БАҚ-та жарияланады. Мектептегі химия оқу бағдарламасымен таныс кез келген адам оларды үйде аз мөлшерде дайындай алады.

Дегенмен, этил және изопропил спирттерімен үздіксіз қамтамасыз ету мәселесі республикалық деңгейде шешілуі тиіс. Олар бұрын Қазақстанда шығарылған, бірақ бұл кәсіпорындар қазір өндірмейді. Бұл спирттер негізінен екі зауытта – Шымкент химия-фармацевтикалық зауытында (этил спирті) және Петропавл химия зауытында (изопропил спирті) көп мөлшерде қолданылады. Олар Орск қаласынан (Ресей) әкелінеді. Оларды әр қалаға, әр ауданға үздіксіз жеткізуді ұйымдастырып, әкімдіктердің қадағалауымен дәріханалар мен жергілікті емханалар арқылы халыққа тегін таратуды ұсынып отырмыз.

Бұл вирусқа қарсы дезинфекциялау құралдарының құны шамалы, сондықтан оларды барлық жерде тегін тарату керек. Сондай-ақ маскаларды тегін таратқан жөн. Кейбір жауапсыз кәсіпкерлердің бұдан пайда табуына жол бермеу керек. Әкімдіктер қатаң бақылауға алып, ешкімнің азық-түлік тауарларының бағасын көтеруіне жол бермеуі керек. Бұл жөнінде Елбасы мақаласында да тікелей нұсқау береді. Өйткені, ел президенті жариялаған төтенше жағдай күшінде, әкімдіктерге тағы қандай құқықтар керек? Карантин кезінде кейбір азық-түлік тауарларының бағасы 3 есеге өсті. Дүкендерде COVID-19-ға қарсы айтылғандай, көптеген тексерілмеген, болжалды вирусқа қарсы шешімдер пайда болды. Берілген затбелгіде этанолдың мөлшері 60% (шын мәнінде, одан да аз) екені жазылған. Ал ДДҰ ұсынысы мен біздің зерттеулеріміз бойынша этил спиртінің мөлшері 80%, изопропил спирті 75% кем болмауы керек. Әйтпесе, қалаған нәтижеге қол жеткізілмейді. Халықты бұлай адастыруға болмайды.

Маскалар да жоғары бағамен сатылады және олар адамдарды COVID-19 вирусынан қорғай алмайды. Маскалардың бірнеше түрі ғана бұл вирустарды сүзеді, бірақ олар қымбат және табу қиын. Бірақ, сонымен бірге, кез келген масканы әлі де пайдалану керек, өйткені олар жөтелу, түшкіру және физикалық байланыс кезінде адамның бетін вирустардың тікелей әсерінен қорғайды, бетті механикалық түрде қорғайды. Бұл да пайдалы, өйткені кез келген сұхбаттасушыдан екі метрлік қашықтықты сақтау қажет. Біз тағы бір рет атап өтеміз — ең бастысы қолды таза ұстау — оларды сабынмен жиі жуып, ДДҰ немесе Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы ұсынған вирусқа қарсы антисептикалық спреймен өңдеңіз. Спирт (этил немесе изопропил) сатып алып, оны біздің рецепттеріміз бойынша үйде дайындаған дұрыс. Сонымен қатар, спирт құрамын 80%-дан төмендетуге болмайды. Әйтпесе, оның еш пайдасы болмайды. Бұл мақсатқа арақ жарамайды. Оны пайдалану, яғни кейбір БАҚ айтып жүргендей ішу де пайдасыз, тіпті зиянды, өйткені мұндай жағдайда адам өзін-өзі бақылауды жоғалтады және қауіпсіздік шараларын сақтамайды. Егер маска болмаса, онда көп қабатты дәке таңғышы бетті механикалық жабу үшін өте пайдалы болуы мүмкін. Сонымен қатар, оны күнде сабынмен жуып, ыстық үтікпен үтіктеп, қайтадан қолдануға болады. Ал ұсынылған маскалар қайта пайдалануға жарамайды.

Адамның иммунитеті мен физикалық жағдайын жақсартатын барлық белгілі әдістердің маңызы зор. Сондай-ақ қорқыныш пен пессимизмді қуу керек. Нұрсұлтан Әбішұлының мақаласында айтылғандай, Қазақстанның жоғары білімді, ғылымы мен мәдениеті дамыған мемлекет екенін әрқашан есте ұстауымыз керек. Жалпы, Азия құрлығында интеллектуалды даму жағынан Жапония, Оңтүстік Корея, Қытайдан кейінгі орында тұрмыз. Қалған елдер бізбен тең немесе артта. Бұл біздің үлкен жетістігіміз.

Сондықтан, халқымыз жоғары саналылық танытып, індеттің бүкіл елге таралуына жол бермей, індет ошақтарын іс жүзінде ауыздықтады. Арыс қаласындағы қайғылы оқиғадан кейін жерлестерімізге пандемиямен күресуге көмектесу үшін салыстырмалы түрде қысқа мерзімде екінші рет ерікті қайырымдылықтың үлкен пулын жасауға тура келді. Дегенмен, әрбір тәжірибеде біздің қоғам жетіліп, бұл жолы өз мәні бойынша халықтың ақшасы жүйелі, нақты және ашық жарияланған мақсаттарға жұмсалуы керек. Атап айтқанда, отандық вирусқа қарсы препараттарды жасаудың мемлекеттік бағдарламасын қабылдау қажет. Біздің республикада вирусология бойынша үш ірі ғылыми орталық бар, жоғарыда аталған екеуінен басқа Алматы маңындағы Отар станциясында тағы бір үлкен орталық бар. Негізгі зерттеулер соларда жүргізілуі керек. Бірақ бұл бағдарламаны ғылымнан алшақ бизнесмендер мен шенеуніктер емес, маман ғалымдар басқаруы керек.

Пандемия өтеді. Ал ел экономикасын одан әрі әртараптандыру, халықтың әл-ауқатын жақсарту шараларын қолға алуымыз қажет. Еліміздің экономикалық қауіпсіздігін минералдық шикізатты, оның ішінде мұнай мен газды, металлургиялық зауыттардың өнімдерін қайта өңдеу, оларды ғылыми негізде өзіміздің өнімге, тауарларға, машиналар мен құрылғыларға айналдыру арқылы қамтамасыз етуге және нығайтуға болады. Мал басы еселеп өсіп келе жатқанын ескерсек, агроөнеркәсіп кешенінің, әсіресе, мал шаруашылығының барлық мүмкіндіктерін пайдалану қажет. Ең бастысы – сыбайлас жемқорлықты ауыздықтап, дамудың ашық, демократиялық жолына нық қадам басып, Елбасы Н.Ә.Назарбаев айтқандай, басшылыққа дарынды мамандарды тарту, ел экономикасын меритократиялық басқаруды қамтамасыз ету.

Құрметті достар! Қазақстан халқының жарқын болашағы жолында тағы да баршаңызды бірлікке, ынтымаққа, достыққа шақырамыз. Міне, Елбасымыз – Н.Ә.Назарбаев «Бірлігіміз жарасқанда – жеңілмеспіз» атты мақаласында ерекше атап өткен халқымыздың осындай қасиеттерін «Еншілдікті, қобалжуды, енжарлықты тастап, дағдарыстан шығу жолында бүкіл әлеммен бірге күш-қуат алуды» ұсынды. Шынында да, соңғы онжылдықтарда біз көп нәрсені бастан өткердік және біз бұл бақытсыздықты бірге жеңеміз. Пандемиядан кейін әлем өзгеретіні сөзсіз, ол қазірдің өзінде өзгерді, бірақ бұл әлемді құтқаратын ең жақсы адами қасиеттер — мейірімділік, достық, жанашырлық қалады.

Барлығына денсаулық, бақыт және барлық жағынан амандық тілейміз.

Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясының президенті,

Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты,

Академик Жұрынов М.Ж.

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы ұсынған қолды тазартуға арналған антисептик-санитайзер рецепті (V⁓100 мл)

ҚР Ұлттық ғылым академиясы ұсынатын вирусқа қарсы санитайзерлерінің рецептері:

№3 РЕЦЕПТ Этанол 96% – 80 мл. Сірке қышқылы 9% – 3 мл (дәріхана) немесе 50% (өнеркәсіптік) – 0,5 мл. Зәйтүн немесе кез келген басқа өсімдік майы – 0,3 мл. Қалғаны: таза су (тазартылған немесе қайнатылған) – 15,5 мл, яғни 100 мл көлеміне дейін қосыңыз.

№4 РЕЦЕПТ  Изопропил спирті 99,8% — 75 мл. Тұз қышқылы (30%) — 0,3-0,5 мл. Зәйтүн (немесе басқа тағамдық май — мақта, күнбағыс) — 0,3 мл. Бұл қоспаны 100 мл көлеміне дейін таза сумен толтыру керек.

№5 РЕЦЕПТ  Изопропил спирті 99,8% – 75 мл. Натрий гидроксиді NaOH (30%) – 0,3-0,5 мл. Күнбағыс майы (немесе кез келген басқа) – 0,3 мл. Қалғаны: 100 мл көлеміне дейін су.

№6 РЕЦЕПТ Этил спирті (96%) – 80 мл. Сілті – NaOH (30% ерітінді) – 0,3 мл Зәйтүн (немесе басқа) майы – 0,3 мл. Қалғаны: таза су.

№7 РЕЦЕПТ Изопропил спирті 99,8% — 75 мл. Натрий гипохлориті (30%) — 0,5 мл. Зәйтүн (немесе басқа) майы — 0,3 мл. Қалғаны: таза су

Вирусқа қарсы санитайзерлер жасау бойынша зерттеулер жалғасуда. Вирусқа қарсы санитайзерлер Д.В. Сокольский атындағы жанармай, катализ және электрохимия  институтында жасалды, биологиялық және вирусқа қарсы зерттеулер Ұлттық биотехнология орталығында (Нұр-Сұлтан) және Вирусология және микробиология институтында (Алматы) өткізілді.

Химия саласындағы ғылыми жаңалық

2019 жылғы 30 қаңтарда сағат 12:00-де ҚР ҰҒА Кіші мәжіліс залында (3-қабат) химия саласындағы «Сулы және қышқылды ерітінділердегі титанның электролизден кейінгі химиялық еру құбылысы» ғылыми жаңалығының авторларына дипломдар мен медальдарды салтанатты табыстау рәсімі өтті.

Авторлар (М. Жұрынов – ҚР ҰҒА президенті, меңгерушісі; ҚР ҰҒА академигі А. Баешов; профессор А. Баешова; доцент Ғ. Ізтілеуов) титанның электролизден кейінгі химиялық еруінің бұрын беймәлім құбылысын анықтады. Металды стационарлы емес токтармен (катодты импульсті, өнеркәсіптік айнымалы) алдын-ала поляризациялау кезінде, титанның бетіндегі оксидті қабықша жойылады, титанның электродтық потенциалы мәнінің ығысуына және оның сулы қышқылдық ерітінділерде (күкірт қышқылы, тұз қышқылы) химиялық еруіне әкеледі. Жаңалық металдардың электрохимиясы саласына қатысты.

Ашудың басымдығы 2000 жылдан — авторлардың алғашқы патент алған күнінен басталады (Түркістан қаласы, Яссауи атындағы халықаралық техникалық университет). Ашылғаны туралы куәлік «Д.В.Сокольский атындағы жанармай, катализ және электрохимия институтына» АҚ (Құрылтайшылары: ҚБТУ, «Қазмұнайгаз» СҚ, Н.Назарбаев атындағы білім қоры) берілді. Титанның көптеген агрессивті орталарда, соның ішінде хлорид иондары бар ортада жоғары химиялық төзімділігі бар екені белгілі.

Қалыпты температурада титанға патша арағы да, ылғалды хлор да әсер етпейді. Титан сулы ерітінділерде анодты түрде ерімейді, өйткені ол бірден пассивтенеді және электрохимиялық контурдағы ток ағыны тоқтайды. Дегенмен, титанның пассивациясына байланысты химиялық тұрақтылығы туралы көзқарастар белгілі термодинамикалық деректерге қайшы келеді. Стандартты потенциалдардың мәндері бойынша титан термодинамикалық тұрғыдан тұрақсыз, өйткені титан атомдарының иондану потенциалдарының мәндері сутегі электродының стандартты потенциалынан айтарлықтай теріс. Демек, теориялық тұрғыдан титан ион алмасу процесіне түсіп, сутегі иондарын судан ығыстыруы керек, демек, сулы ортада еруі керек. Бірақ іс жүзінде ол ерімейді, бірден өздігінен пассивтенеді және суда ғана емес, сонымен қатар әртүрлі агрессивті қышқыл ерітінділерде, соның ішінде теңіз суында да өте тұрақты болады. Бұл орталарда титанның лезде пассивациялануының себебі оның бетінде суда, сондай-ақ қышқыл және сілтілі ерітінділерде ерімейтін, металл титанның бетін электролит иондарынан қорғайтын жұқа қорғаныш оксидті қабықтың пайда болуынан. Авторлар сулы ерітінділерінде электролизден кейінгі титанның өздігінен еруінің бұрын белгісіз жаңа құбылысын эксперименталды түрде ашты және теориялық тұрғыдан негіздеді, яғни катодтық импульстік токтармен немесе 50 Гц жиіліктегі өндірістік айнымалы токпен алдын ала өңдеуден кейін титанның химиялық еритін күйге айналатыны анықталды.

Жаңалықтың практикалық маңыздылығы ғылымда титан химиясы мен технологиясы саласында жаңа бағыттың пайда болуы. Тәжірибеде қолдануға жарамсыз деп саналатын сынықтар, жоңқалар және ұнтақтар түрінде оның қалдықтарын электролизден кейінгі химиялық еріту арқылы бағалы титан қосылыстарын алу мүмкін болады. Белгілі болғандай, титан қосылыстары химия мен металлургияда, сондай-ақ халық шаруашылығында кеңінен қолданылады. Мысалы, титан гидроксиді (IV) сорбент ретінде, титанның қос тотығы бояғыштар үшін пигмент ретінде пайдаланылады, ал үш валентті титан тұздары қиын тотықсызданатын селен (VI), теллур (VI) және мышьяк (V),алу химиялық процестерінде тотықсыздандырғыш ретінде және заряд тасымалдаушы ретінде, сондай-ақ ультрадисперсті мыс наноұнтақтарын өндіруде қолданылады. Аммоний титанилсульфаты тері өңдеуде кеңінен қолданылады. Авторлар әзірлеген әдістер белгілі және жаңа титан қосылыстарының қолдану аясын айтарлықтай кеңейтуге мүмкіндік береді. Осы жаңалығы үшін авторлар Ғылыми жаңалықтар мен өнертабыстар авторларының халықаралық қоғамдық академиясы президиумының шешімімен Мәскеу қ., № 510 (25.01.2019) дипломымен марапатталды.

Отандық бейтараптандырғыштар өндірісі ұйымдастырылды

«Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру тұралы» Қазақстан Республикасының Заңын іске асыру шеңберінде «Д. В. Сокольский атындағы ИТКЭ» АҚ және «Ғылым қоры» АҚ бірлесіп автокөлік пен өнеркәсіптік объектілердің пайдаланылған газдарының уытты компоненттерін залалсыздандыру катализаторларының өндіріс ұйымдастырылды.

«Д.В.Сокольский атындағы ЖКЭИ» АҚ Жас ғалымдар кеңесі (ЖҒК) 2003 жылы Бас директор М.Ж. Жұрыновтың бұйрығымен құрылған және қоғамдық бірлестік болып табылады.

Кеңестің қызметі мансаптық өсуді ынталандыруға және «Д.В.Сокольский атындағы ЖКЭИ» жас ғалымдарының шығармашылық және ғылыми әлеуетін дамытуға бағытталған.

ЖҒК мақсаты – өзекті ғылыми мәселелерді әзірлеу және басым ғылыми міндеттерді шешу үшін жас ғалымдардың күш-жігерін біріктіру, жас ғалымдардың инновациялық қызметін дамыту.

«Д.В.Сокольский атындағы ЖКЭИ» АҚ Жас ғалымдар кеңесінің жұмысы жыл сайын бекітілген жоспарға сәйкес жүзеге асырылады, оның аясында келесі іс-шаралар өткізіледі:

1. Шет тілдерін меңгеру деңгейін арттыру.
2. Қызметкерлерді магистратура мен докторантураға қабылдауға дайындау.
3. Қызметкерлерді мемлекеттік конкурстарға қатысуға ұсыну.
4. Оқыту шеңберінде тағылымдамадан өтуді ұйымдастыру.
5. Жас ғалымдар мен жетекші ғылыми топтар арасында халықаралық байланыс орнату.
6. Мерекелік іс-шараларды ұйымдастыру.

Жыл сайын тамыз айында Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі ғылым саласындағы жеке марапаттарға және мемлекеттік ғылыми стипендияларға, оның ішінде дарынды жас ғалымдарға арналған 50 ғылыми стипендияға конкурсқа құжаттарды қабылдайды. Соңғы 5 жылда «Д.В.Сокольский атындағы ЖКЭИ» АҚ стипендиаттары:

1. Иванов Николай Сергеевич
2. Талғатов Эльдар Талғатұлы
3. Болд Амангүл
4. Пузикова Дарья Сергеевна

Жұрынов Мұрат
х.ғ.д, ҚР ҰҒА Академігі, Бас директор 
+7 (727) 291-64-73, ifce@ifce.kz

Абильмагжанов Арлан Зайнуталлаевич
х.ғ.к., Бас директордың бірінші орынбасары
+7 (727) 291-35-83, a.abilmagzhanov@ifce.kz

Хусаин Болатбек Хусаинович
т.ғ.к., Бас директордың инновация жөнінде орынбасары
+7 (727) 293 80 41, b.khusain@ifce.kz

Малгаждарова Макпал Кабдуллаевна
Ғалым хатшы (PhD)
+7 (727) 291-61-79, m.malgazhdarova@ifce.kz

Кумарова Нургуль Ерболатовна
Бас бухгалтер
+7 (727) 291-65-58, n.kumarova@ifce.kz

Нурбеков Ерлан Рустемович
Сатып алу бөлім бастығы
+7 (727) 291-58-73, e.nurbekov@ifce.kz

Жайнаков Ғани Бердібекұлы
Еңбек қорғау, азаматтық қорғаныс және төтенше жағдайлар жөніндегі  қызметінің бас техникалық маманы
+7 (727) 291-69-75,  g.zhainakov@ifce.kz

		
Қазақстан-Британ техникалық университеті	Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті